L’argent (1983) Film Eleştirisi

“Ey para! Yeryüzü tanrısı! Bize ne yaptıramazsın ki?”

Tolstoy’un bir hikayesinden yola çıkılan, başrolünde Christian Patey’in yer aldığı L’argent, Bresson’un son filmi. Üç beş gencin bir fotoğrafçıya verdiği sahte paranın fotoğrafçıdan alışveriş yapan Yvon’un eline geçmesi ile birbiri ardına gelen cinayet, hırsızlıkların, Yvon’un hayatını nasıl değiştirdiğinin konu edinildiği L’argent, tam bir modernite, kapital zihniyet eleştirisi. Sıradan bir aile reisinin, ahlaki değerlere sahip bir işçi iken, para için gerekirse bir çok cana kıyabilen adeta bir robot haline gelişi dramatik bir gerçekçilikle resmedilir. Bunu yaparken bir yandan karşılaştığı “iyi”lerin hayatında kendi vicdanını sorgulamayı da sürdüren Yvon, kalbi ve arzuları arasında yaptığı mücadelede yenilecektir. Dönüşümünü ruhunu temizleyemeden başaramayan Yvon, vicdanın yükünü kaldıramayarak teslim olacak ve kaybedişi kabullenecektir.

                                                                                    ***

Hemen hemen bütün filmlerinde doğallıktan yana olduğu için amatör oyunculara yer veren Bresson’un filmlerinde, insanın gözünü yoracak hiçbir hareketliliğe rastlanmaz. Kamera bir kişi üzerinde dakikalarca çekim yapar. Bresson, amacının bir şeyler anlatmak değil hissettirmek olduğunu vurgular. Bunu yaparken kendi ifadesiyle düşünceye başvurmaz. Çünkü zihin insanı yanıltır. Bresson , hissederek anlatır ve hissetmeyi izleyiciye bırakır. Bu nedenle kullandığı gerçekçi anlatım bazen izleyiciyi rahatsız edebilir.Sanat, varlığımızın anlamını simgeselleştirir. Sanatçı ise bu yüzden toplumun alışmış olduğu düzeni ideale ulaşma adına bozmaya çalışır. İnsanlar huzuru ararken sanatçı sonsuz olanın peşindedir.

Bresson’un filmlerinde anlam veremediğimiz huzursuzluk gerçeğin kapısını aralamış olmanın verdiği bir tedirginlik midir? Belki de Bresson, bizim sıkı sıkıya tutunduğumuz  ipleri koparmaya cesaret etmiştir.

Zeliha Yurdaer